Rewolucyjne zmiany, które zaszły w Polsce po 1989 roku, wpływały również na polską politykę, szczególnie zagraniczną. Za priorytetowe zadanie uznano wówczas podjęcie starań o zintegrowanie kraju z zachodnimi organizacjami, a przede wszystkim z radą Europy (RE), Sojuszem Północnoatlantyckim (NATO), Europejską Wspólnotą Gospodarczą (EWG) (od 1992 roku Unią Europejską) oraz Unią Zachodnioeuropejską (UZE)

Realizacji tego celu służyło wiele przedsięwzięć, a przede wszystkim zaangażowanie obu stron. Już w 1989 roku nawiązano stosunki dyplomatyczne z EWG oraz podpisano umowy dotyczące współpracy gospodarczej i handlowej. W 1991 roku podpisano układ europejski oraz przystąpiono do tworzenia struktur instytucjonalnych mających na celu realizację ustaleń podpisanego układu. Powołano także pełnomocnika ds. Integracji Europejskiej i Pomocy Zagranicznej.Szczyt kopenhaski Unii Europejskiej w 1993 roku podjął dwie istotne uchwały: pierwszą - dotyczącą możliwości rozszerzenia UE i drugą - która określiła kryteria, jakie powinny spełniać państwa kandydujące do Unii.
8 kwietnia 1994 roku Polska złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w UE, a w 1996 roku dostarczyła Komisji niezbędne dane do swojej oceny jako kandydata. Natomiast w 1997 roku przedstawiła Narodową Strategię Integracji.

Komisja Unii oceniła stan wstępnych przygotowań Polski do członkostwa w UE i 17 lipca 1997 roku uznała go za dobry, to znaczy rokujący, iż Polska jest w stanie spełnić stawiane jej wymagania. Oznaczało to, że Polska została zaliczona do krajów, które w pierwszej grupie rozpoczną negocjacje dotyczące członkostwa w Unii. Jako termin rozpoczęcia negocjacji wyznaczono rok 1998.
Rozpoczęcie rokowań nastąpiło w marcu 1998 roku. Pierwszy etap zapoczątkowano przeglądem polskiego prawa i ustalono jego obszary, które wymagają dopracowania, aby mogły być uznane za zgodne z przepisami obowiązującymi w Unii. Po nim nastąpił przegląd kolejnych dziedzin naszej państwowości.
Integracja pomyślana została nie tylko dla korzyści politycznych, ekonomicznych oraz zwiększenia stanu bezpieczeństwa, lecz również dla polepszenia warunków pracy i życia ludzi, a także kształtowania wspólnoty obywateli oraz pozytywnych więzi między obywatelami a instytucjami. Służy temu wiele powołanych w tym celu instytucji.
Katalog praw obywateli Unii obejmuje między innymi:

1. prawo swobodnego poruszania się i przebywania na terytorium każdego państwa członkowskiego;
2. prawa wyborcze (czynne i bierne) do organów lokalnych oraz Parlamentu Europejskiego w miejscu zamieszkania na obszarze każdego państwa członkowskiego;
3. prawo do korzystania z opieki dyplomatycznej i konsularnej każdego państwa członkowskiego;
4. prawo wnoszenia petycji do parlamentu Europejskiego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich.

Droga do Unii została w 1998 roku wsparta przez większość posłów w postaci przyjętej uchwały, kończącej debatę na temat stanu przygotowań Polski do wejścia do Unii. Za jej przyjęciem głosowało 335 posłów, w tym SLD i UW w całości, w większości AWS; przeciw było 33 posłów, w tym 31 z AWS i 1 z PSL, a 39 wstrzymało się od głosu (PSL, ROP). Sejm przyjął również uchwałę, w której podkreślono, że zasadniczym warunkiem wejścia Polski do Unii jest, poza wskazanymi niejednokrotnie prawnymi i gospodarczymi reformami, uzyskanie przyzwolenia społecznego. Stąd też Sejm uznał potrzebę podjęcia wielkiej społecznej debaty na te tematy.

Od 1998 roku Komisja Europejska przedstawiała Radzie Europejskiej roczne raporty na temat postępów, jakie kraje kandydujące czyniły na drodze do Unii (stan poszczególnych sektorów gospodarki, sytuacja społeczno-polityczna oraz postępy w dostosowywaniu legislacji), a kandydaci formułowali stanowiska negocjacyjne dotyczące 29 działów europejskiego prawa. W raporcie okresowym z 8 listopada 2000 roku Komisja uznała, że wszystkie kandydujące kraje, poza Turcją, spełniają polityczne kryteria członkostwa określone w Kopenhadze w 1993 roku. Jeśli chodzi o kryteria ekonomiczne, najwyższe noty uzyskały Malta i Cypr. Tuż za nimi uplasowały się Polska, Węgry i Estonia, nieco dalej Czechy i Słowenia, które Bruksela wezwała do dokończenia niezbędnych reform.
Na następnym szczycie Unii Europejskiej, jaki odbył się 15-16 czerwca 2001 roku w Göteborgu, przywódcy piętnastki zobowiązali się, że kraje które spełnią wszystkie warunki członkostwa oraz zamkną negocjacje z końcem 2002 roku, będą mogły przystąpić do Unii w 2004 roku, aby w tym samym roku wziąć udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Dopiero w listopadzie 2001 roku Komisja oficjalnie opowiedziała się w Strasburgu za wielkim rozszerzeniem w 2004 roku, rezygnując tym samym z rankingu postępów w gospodarce i legislacji. Big Bang objąć miał Cypr, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Maltę, Polskę, Słowację, Słowenię i Węgry.

Szefowie dyplomacji państw członkowskich Unii przyjęli plan Komisji 10 grudnia 2001 roku. Cztery dni później na szczycie w Laeken Rada Europejska podkreśliła jedynie swe zdecydowanie, aby zakończyć rozmowy z krajami gotowymi do członkostwa przed końcem 2002 roku. Zgodziła się też z opinią Komisji wyrażoną w raporcie okresowym, że utrzymanie obecnego tempa negocjacji i reform w krajach kandydujących sprawi, że gotowość do akcesji mogą osiągnąć: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. Na mocy traktatu z ;Nicei (11-17 grudnia 2002 roku) po przystąpieniu do Unii Polska otrzyma w Radzie Ministrów 27 głosów.

Od 2000 roku Polska stała się beneficjentem funduszy przedakcesyjnych ISPA i SAPARD. Stanowią one pomoc UE dla 10 państw kandydujących, w której dominującą rolę odgrywa wsparcie o charakterze strukturalnym. Z przyznanych Polsce alokacji na lata 2000-2006 wynika, że kraj nasz może skorzystać z transferów wynoszących od 880 do 950 mln euro rocznie.
Budżet programu ISPA szacuje się na poziomie ponad 1 mld euro rocznie dla wszystkich beneficjentów. Przewidywana roczna alokacja dla Polski w roku 2000 wyniesie 384,8 mln euro. W ;zakresie transportu drogowego w Polsce budowa, modernizacja i wzmocnienie nawierzchni 1033,1 km dróg. Przykładem może być budowa i modernizacja autostrady A-4 - 377 km. W zakresie transportu kolejowego modernizacja odcinków linii kolejowej E-20 o łącznej długości 200 km oraz węzła kolejowego Poznań. Ochrona środowiska w ramach Programu ISPA obejmuje między innymi: budowę i modernizację oczyszczalni ścieków między innymi w Przemyślu, Olsztynie, Warszawie, Szczecinie; opracowanie miejskiego systemu kanalizacyjnego we Wrocławiu; budowę oczyszczalni ścieków i kanalizacji na Podhalu w ramach programu ochrony wód powierzchownych Górnego Dunajca. W ramach Programu SAPARD (Support for Pre-Accession Measures for Agriculture and Rural Development) państwa kandydujące będą otrzymywać pomoc na wsparcie przedsięwzięć w dziedzinie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. Program ten będzie wdrażany w latach 2000-2006.
Kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce objęły następujące cele:

1. Zapewnienie wsparcia sektora nauki dla gospodarki elektronicznej i społeczeństwa informacyjnego w celu lepszego wykorzystania szans i minimalizacji zagrożeń. Rozwój infrastruktury dla nauki.
2. Wzmocnienie promocji kultury polskiej w świecie przez zastosowanie narzędzi teleinformatycznych. Zachowanie dóbr kultury i dziedzictwa narodowego.

1. Edukacja, czyli niezbędna utopia

W listopadzie 1991 roku Konferencja Generalna UNESCO zaproponowała powołanie Międzynarodowej Komisji ds. Edukacji i Oświaty dla XXI wieku. Przewodniczenie komisji powierzono Jacques�owi Delors. W jej składzie znalazło się czternaście osobistości ze wszystkich regionów świata, wśród nich Polak Bronisław Geremek, profesor historii i ówczesny poseł na sejm. Efektem prac Komisji, między innymi ośmiu tematycznych posiedzeń, poświęconych kluczowym problemom edukacyjnym, był raport "Edukacja, jest w niej ukryty skarb"2. Raport wskazywał kierunki i formułował zalecenia dla najważniejszych obszarów funkcjonowania systemów oświatowych. Uświadamiał konieczność "odświeżenia" celów edukacyjnych - "Cztery filary edukacji", oraz uczenia się przez całe życie.
Omawiał znaczenie poszczególnych etapów edukacji dla odniesienia sukcesu zawodowego i osobistego, a także wskazywał na konieczność modyfikacji rozwiązań programowych i organizacyjnych na każdym z tych etapów. Podkreślał rolę nauczyciela w przemianach systemów oświatowych i postulował zmiany w zasadach kształcenia kadr dla edukacji. Apelował o zmiany w polityce oświatowej i zasadach finansowania oświaty, oraz o tworzenie dogodnych warunków do wszechstronnej współpracy międzynarodowej.
Nieomal równolegle (1996 rok) z wydaniem raportu UNESCO opublikowano "Białą Księgę Komisji Europejskiej. Nauczanie i uczenie się - na drodze do uczącego się społeczeństwa". Przedstawiono w niej cele edukacyjne unijnej polityki oświatowej. "Biała Księga" wskazywała przykłady konkretnych rozwiązań stosowanych w Unii Europejskiej lub nawet szerzej - w radzie Europy, sprzyjających osiągnięciu ogólnych celów edukacyjnych Wspólnoty. "Biała księga" wskazywała pięć takich celów:

1. zachęcenie do zdobywania nowej wiedzy, czemu służyć miały: system uznawania kwalifikacji, mobilność i wykorzystanie technik informacyjnych w kształceniu ustawicznym oraz uatrakcyjnieniu edukacji (programy multimedialne);
2. zbliżenie szkoły i przedsiębiorstwa poprzez zmiany w zasadach odbywania praktyk
   i w kształceniu zawodowym;
3. walkę ze zjawiskami marginalizacji poprzez tworzenie szkół drugiej szansy i ochotniczą służbę europejską;
4. opanowanie trzech języków wspólnoty poprzez wprowadzenie ujednoliconych zasad oceny kompetencji językowych, wymianę młodzieży i upowszechnienie edukacji językowej od najmłodszych lat:
5. równorzędność inwestycji materialnych i edukacyjnych poprzez promowanie inwestowania w zasoby ludzkie.

2. Prawo Unii Europejskiej

Unia Europejska stanowi wspólnotę suwerennych państw.

3. Strategiczne cele edukacyjne do roku 2010

Najważniejsze obecnie akcenty polityki oświatowej wynikają z celów strategicznych sformułowanych w Lizbonie. Brzmią one:

1. poprawa jakości i efektywności systemów edukacji;
2. ułatwienie powszechnego dostępu do systemów edukacji;
3. otwarcie systemów edukacji na środowisko i świat.

Jakość edukacji i kształcenia ustawicznego ma kluczowe znaczenie dla krajów członkowskich, a konieczność opracowania wiarygodnych i dających się w miarę łatwo stosować wpraktyce kryteriów oceny efektywności systemów oświatowych stała się politycznym priorytetem. Prace pilotażowe nad wyznacznikami jakości prowadzono w ramach programu SOCRATES w latach 1997/1998 w 101 szkołach średnich w Europie.
Na podstawie zebranych doświadczeń zaproponowano 16 wskaźników oceny jakości szkoły, które przyporządkowane zostały czterem obszarom. W roboczym tłumaczeniu podział ten wygląda następująco:

Obszar I - Stan wiedzy i umiejętności

1. Umiejętności matematyczne.
2. Rozumienie tekstów czytanych.
3. Rozwiązywanie problemów.
4. Technologie informacyjne.
5. Języki obce.
6. Umiejętność uczenia się przez całe życie (stosowanie strategii uczenia się).
7. Postawa obywatelska.

Obszar II - Sukces szkolny, ciągłość edukacji

1. Uczniowie nie kończący edukacji (tzw. odpad szkolny).
2. Uczniowie kończący edukację na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej kończącej się
   maturą.
3. Uczestnictwo w kształceniu ustawicznym.

Obszar III - Nadzorowanie pracy szkoły (monitorowanie)

1. Ewaluacja i kierowanie procesem edukacji szkolnej.
2. Udział rodziców.

Obszar IV - Zasoby i rozwiązania strukturalne

1. Kształcenie i doskonalenie nauczycieli.
2. Udział w edukacji przedszkolnej.
3. Liczba uczniów na komputer.
4. Wydatki na kształcenie na ucznia.

Kluczem do efektywnej edukacji jest właściwe zarządzanie. Warunkiem powodzenia polityki oświatowej jest precyzyjne określenie celów edukacji i wskaźników. Jedne i drugie są jednocześnie punktem odniesienia i narzędziem diagnozy. Unia wyposażyła, choć może lepiej byłoby powiedzieć - wyposaża, bo prace nad udoskonaleniem poszczególnych rozwiązań stale trwają - kraje członkowskie w odpowiednie instrumenty. Teraz od ich rzetelności i wyobraźni zależeć będzie, na ile uda się im poprawić funkcjonowanie własnych systemów edukacyjnych.

4. Najważniejsze problemy i tematy w unijnej oświacie

Stałe podnoszenie kwalifikacji stanie się w zjednoczonej europie warunkiem koniecznym do utrzymania się na rynku pracy. Raz zdobyte dyplomy i kwalifikacje mogą nie wystarczyć na całe życie, konieczna będzie gotowość do stałego doskonalenia się, a więc uczestniczenia w tzw. edukacji ustawicznej. Duży wpływ na tworzenie tego obszaru mają programy edukacyjne LEONARDO DA VINCI i SOCRATES, ponieważ kładą one nacisk na komunikowanie się i współpracę międzynarodową. Nie bez znaczenia są też działania narodowych ministerstw oświaty, instytucji i ;organizacji, które wspierają w swoich krajach międzynarodowe kontakty szkolne i studenckie.
Bardzo ważnym dodatkowym atutem dla poszukujących zatrudnienia stanie się znajomość języków europejskich, realiów życia w innym kraju, poznawanie innych rynków, systemów i kultur. Dlatego mobilność osób kształcących się i ich nauczycieli, to jeden z ważniejszych celów polityki Unii Europejskiej. Aby ten cel zrealizować Komisja Europejska powołuje do życia programy i akcje wspierające naukę języków oraz wymianę młodzieży i nauczycieli.
Program EURES (European Employment Services) zawiera informacje niezbędne przy poszukiwaniu miejsca pracy w innym kraju. Ponad 500 "eurodoradców" pomaga zorientować się w warunkach pracy i życia w danym kraju i w możliwościach zatrudnienia. Od marca 2003 roku wchodzi w życie zmodyfikowana wersja programu poszerzona o dane z krajów kandydujących. Dla poprawy jakości pracy programu od 1 marca 2003 roku uruchomiono dodatkowy portal internetowy PLOTEUS zawierający informacje o ofertach w dziedzinie kształcenia i doskonalenia na wszystkich poziomach.
Podstawą nowoczesnej polityki językowej ma być uwspólnienie pojęć, którymi posługiwano się w krajach europejskich dla opisu kompetencji językowej oraz w procesie nauczania języków obcych. Powstały w wyniku projektu dokument nosi nazwę Europejskiego Systemu Opisu Języków (Common European Framework of Reference for Language Learning, Teaching and Assessment - CEF). Kluczowym elementem pracy jest opracowanie sześciostopniowej skali oceny kompetencji językowych i umiejętności komunikacyjnych. Do tej skali mają się w przszłości odnosić, a w przypadku instytucji wiodących (Britsh Council, Goethe Institut i inne) odnoszą się już dziś, wszystkie instancje odpowiedzialne za organizację nauczania języków obcych oraz ocenianie i ewaluację osiągniętych przez uczącego się kompetencji i umiejętności w posługiwaniu się językiem obcym. Wprowadzenie założeń FCE ma zapewnić mieszkańcom krajów zrzeszonych w Radzie Europy spójny system nauczania i oceniania, który umożliwi im większą mobilność.

5. Europejskie programy i akcje oświatowe

Od roku 2000 trwa nowa edycja programów i akcji Unii Europejskiej przeznaczonych do wykorzystania w takich dziedzinach jak: szkolnictwo ogólne i zawodowe, młodzież, kultura isport. Każdy z tych programów służy ściśle określonym zadaniom i ma swoją nazwę: Socrates, Leonardo da Vinci, Młodzież, Tempus, Kultura 2000 i Media. Wszystkie jednak mają wspólny cel - zacieśnianie współpracy europejskiej, budowanie wspólnego europejskiego obszaru edukacyjnego. Programy unijne kładą nacisk na takie wartości, jak równouprawnienie, tolerancja, akceptacja Europy wielu kultur. Starają się wspierać wszelkie działania dążące do poprawy jakości kształcenia, służące wprowadzaniu innowacji, wymiany i propagowania idei edukacji ustawicznej. Zachęcają do mobilności nauczycieli i studentów. Adresatem tych programów są szkoły, uczelnie, organizacje i instytucje pracujące dla oświaty i kultury. Uczestniczy w nich już teraz nie mniej niż 31 krajów, w tym Polska.

SOCRATES

Cele
Socrates to największy wspólnotowy program edukacyjny kierowany do młodzieży i dorosłych, dotyczący doskonalenia procesu kształcenia. Jego pięć głównych celów to:

1. rozwijanie kształcenia ogólnego w wymiarze europejskim;
2. poprawa stopnia znajomości języków Unii;
3. wspieranie współpracy i mobilności w obszarze kształcenia ogólnego;
4. wspieranie innowacji w oświacie;
5. wspieranie równości szans we wszystkich gałęziach szkolnictwa.

Uczestnicy programu
W programie mogą wziąć udział wszyscy, których działalność związana jest z edukacją:

1. uczniowie, studenci, dorośli zdobywający wykształcenie;
2. nauczyciele, kadra kierownicza i inni pracownicy oświaty;
3. placówki oświatowe, instytucje oświatowe, partnerzy społeczni, stowarzyszenia rodziców, itp.

Akcje
Program podzielony jest na osiem akcji:

1. Comenius: oświata szkolna;
2. Erasmus: szkolnictwo wyższe;
3. Grundtvig: kształcenie dorosłych, wspieranie jakości kształcenia nauczycieli, promowanie idei uczenia się przez całe życie
4. Lingua: promowanie nauki języków obcych;
5. Minerva: technologie informatyczno-komunikacyjne w edukacji, kształcenie otwarte i na odległość;
6. zbieranie informacji na temat systemów oświaty i polityki oświatowej oraz wprowadzanych innowacji: Eurydice - dane statystyczne; Arion - wizyty studyjne; Naric - uznawanie wykształcenia);
7. wspólne lekcje z innymi programami wspólnoty (Leonardo, Młodzież);
8. działania uzupełniające - służą wspieraniu akcji nie będących formalnie częścią Socratesa, ale mających te same cele.

TEMPUS

Zainicjowany w 1990 roku Tempus jest programem współpracy i wymiany w sektorze szkolnictwa wyższego, między krajami Unii a Europą Środkową i Wschodnią (w ramach funduszu Tacis także z krajami byłego Związku Radzieckiego).
Cele
Celem programu jest:

1. wspieranie rozwoju i restrukturyzacji szkolnictwa wyższego w Europie Środkowej
   i Wscho­dniej;
2. propagowanie współpracy ośrodków akademickich i przedsiębiorstw w krajach europejskich;
3. pomoc w modernizacji programów, metod nauczania i materiałów dydaktycznych;
4. doskonalenie nauczycieli akademickich;
5. tworzenie sieci wymiany studentów.

Wszyscy, którym idea zjednoczonej Europy jest bliska, zdają sobie sprawę, że proces ten przebiegnie pomyślnie tylko wtedy, jeśli zostanie zaakceptowany przez młode pokolenie. Przykład: Akcja COMENIUS w szkole podstawowej. Trzy szkoły podstawowe z Hoyerswerdy, Czeskiej Lipy i Katowic współpracują od roku 2000 nad projektem poświęconym tradycji i historii własnych regionów. W pierwszym roku projektu dzieci stworzyły wspólny śpiewnik polskich, czeskich i niemieckich pieśni ludowych, w następnym roku powstała książka "Fantazje dziecięce". Książka zawiera trzy wymyślone, spisane i zilustrowane przez uczniów historie, które zostały przetłumaczone na język angielski przez starsze koleżanki i kolegów ze szkoły. Praca ta prowadzona była równolegle w trzech krajach, a zespół redagujący stworzył z przygotowanych tekstów jedną całość. Ostatni etap projektu to opracowanie wspólnego kalendarza z opisem typowych narodowych świąt i przepisami kulinarnymi na typowe dla nich potrawy.

Polsko-Niemiecka Współpraca młodzieży (PNWM/DPJW)
Celem organizacji jest przygotowanie młodych ludzi do wspólnego bycia w jednoczącej się Europie poprzez wspieranie wzajemnych kontaktów między młodzieżą polską i niemiecką. Biuro PNWM w Warszawie jest odpowiedzialne za wymianę szkolną, wspieranie nauki języków i wspólnych przedsięwzięć sportowych. Biuro w Poczdamie natomiast zajmuje się wymianą pozaszkolną młodzieży, współpracą organizacji młodzieżowych, instytucji kulturalnych i kościołów, wspiera programy komunalne.

Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej
Fundacja wspiera projekty polsko-niemieckie, różne formy spotkań, najczęściej na terytorium Polski. Są to nie tylko spotkania między ludźmi, ale także współpraca naukowa, kulturalna i wszystkie działania, które służą wspieraniu integracji Polski z UE.

Konkursy dla uczniów
Instytucje i organizacje europejskie organizują atrakcyjne międzynarodowe konkursy dla uczniów. Przykład: konkurs plastyczny z okazji "Zielonego Tygodnia" 2003 w Brukseli. Komisja Europejska zaprosiła młodzież i dzieci w wieku od 5 do 16 lat z krajów UE i państw kandydujących do konkursu organizowanego z okazji corocznego "Zielonego Tygodnia" (konferencja i wystawa), który rozpoczął się 2 maja 2003 roku w Brukseli. Młodsze dzieci mogły przesyłać rysunki do tematu "Woda", a młodzież rzeźby z różnego rodzaju odpadków i surowców wtórnych.
Nagrodą była wycieczka do Brukseli i udział w obchodach "Zielonego Tygodnia". 40 najlepszych prac można było oglądać na specjalnie zorganizowanej wystawie. Ten konkurs był już trzecim tego typu przedsięwzięciem Dyrekcji Generalnej ds. Ochrony Środowiska we współpracy z European Schoolnet.

6. Nauczyciele w Unii Europejskiej

Uznawanie wykształcenia w Unii Europejskiej jest ciągle jeszcze problemem. Pod hasłem uznawania wykształcenia kryją się dwa pojęcia: uznawanie wykształcenia do celów akademickich (stosowane przy kontynuacji nauki w innym kraju UE) i dla celów zawodowych. Polska ma zawarte porozumienie z niektórymi krajami Unii (Austria, Niemcy) o automatycznym uznawaniu dyplomów do celów akademickich, w pozostałych krajach taką decyzję podejmują samodzielnie uczelnie. Oprócz tego istnieją różne inicjatywy europejskie zmierzające do uproszczenia uznawania wykształcenia.

7. Organizacje nauczycielskie w Unii Europejskiej

Dokładnie 20. lat temu dokonano pierwszego zjednoczenia narodowych związków zawodowych pracowników oświaty i organizacji nauczycielskich Europy Zachodniej we wspólnej europejskiej komisji związkowej. Obecnie prawie wszystkie organizacje pracowników sektora oświaty są zrzeszone w Europejskim Komitecie Związków Zawodowych Oświaty i Nauki (ETUCE).

8. Rodzice i przedstawiciele społeczności szkolnej w Unii

Rodzice w Unii Europejskiej są ważnymi partnerami społecznymi, którzy także mają prawo do wyrażania swych opinii na temat europejskiej polityki oświatowej. We wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz w krajach EFTA/EOG rodzice mają albo prawo naturalne, albo nawet - w niektórych przypadkach - ustawowy obowiązek kształcenia swych dzieci. We wszystkich tych krajach rodzice również mają wolność wyboru rodzaju szkoły, jakiej chcieliby dla swego dziecka, niezależnie od tego, czy jest to szkoła publiczna czy prywatna.
Rodzice mają również prawo do informacji na temat postępów swych dzieci albo na temat ich własnych praw Przepisy stanowią, że szkoły muszą przekazać albo ułatwić rodzicom dostęp do informacji dotyczących szkoły, jej programu, zasad oceniania, wyników wizytacji.
Na szczeblu Unii Europejskiej jako całości zadanie koordynacji wzięły na siebie takie federacje jak:

1. Europejskie Stowarzyszenie Rodziców (European Parents Association, EPA);
2. Confederation des Organisations familiales de la Communaute Europeene (COFACE);
3. Groupement international des Associations de Parents de L�Enseignement Catholique (OE-GIAPEC)

Polska organizacja skupiająca rodziców Społeczne Towarzystwo Oświatowe (STO) jest członkiem EPA.

9. Europejska Sieć Informacji o Edukacji

Ważne miejsce w kształtowaniu polityki oświatowej Unii zajmuje Europejska Sieć informacji o Edukacji, nosząca nazwę EURYDICE. Bez sieci nie byłoby ogromnej bazy danych, dzięki której możliwe stało się porównanie systemów oświatowych Wspólnoty.
Cele EURYDICE to: rozwój wymiany informacji o systemach edukacyjnych, ukazywanie ich różnorodności oraz wyszukiwanie elementów wspólnych - jednak bez formułowania sądów czy dokonywania jakichkolwiek ocen.
Polskie biuro powstało w czerwcu 1996 roku w Zakładzie Informacji Naukowej Instytutu badań Edukacyjnych. Dopiero we wrześniu 1998 roku, decyzją Ministerstwa Edukacji Narodowej biuro przeniesiono do Fundacji. Od tej pory EURYDICE blisko współpracuje z innymi akcjami Programu SOCRATES, do którego formalnie przynależy.

10. Unia Europejska - jej historia i instytucje

O wspólnej Europie Polacy myśleli już w 1831 roku. W tym roku Wojciech Bogumił Jastrzębowski ułożył jedną z pierwszych w historii "Konstytucji dla Europy". Jej przestrzeganie miało zapewnić stały pokój. Nad realizacją czuwać miał, obok sejmów krajowych, ogólnoeuropejski parlament, który Jastrzębowski nazywał "Kongresem złożonym z pełno­mocników, wybranych przez wszystkie narody".
W dniach 11-17 grudnia 2000 roku szczyt Unii w Nicei przyjął porozumienie o reformie unijnych instytucji umożliwiające przyjęcie nowych członków. W przyszłej unijnej Radzie Ministrów Polska będzie miała 27 z 345 głosów. 28 lutego 2002 roku powołano do życia Konwent Europejski. W Konwencie zasiada 16 deputowanych Parlamentu Europejskiego, komisarz Michel Barnier, 105 przedstawicieli państw unijnych oraz kandydujących (polską stronę reprezentuje minister ds. europejskich Danuta Hübner, przewodniczący sejmowej Komisji Integracji Europejskiej Józef Oleksy oraz senator Edmund Wittbrodt). Delegaci rządów i parlamentów państw kandydujących zostali dopuszczeni do prac Konwentu, ale bez prawa weta, nie będą więc mieli wielkiego wpływu na ostateczny kształt reform.

9 października 2002 roku Komisja Europejska zarekomendowała przyjęcie do Unii Europejskiej nowych członków: Cypru, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Malty, Polski, Słowacji, Słoweni i Węgier. 13 grudnia 2002 roku szefowie państw i rządów 15 krajów Unii i 10 przyszłych państw członkowskich w Kopenhadze uchwalili deklarację akcesyjną o rozszerzenie Unii Europejskiej. 8 kwietnia 2003 roku został zatwierdzony traktat akcesyjny przez Parlament Europejski o przystąpieniu między innymi Polski do Unii Europejskiej. 16 kwietnia 2003 roku został podpisany traktat w Atenach, nastąpił początek procesów ratyfikacji w 25 państwach. 8 czerwca 2003 roku miało miejsce referendum w Polsce. Na dzień 1 maja 2004 roku przewidziane jest przystąpienie Polski i 10 innych krajów do Unii Europejskiej.

Przypisy:

Podaję za artykułem E. Stadtmüller: Debaty polityczne wokół integracji Polski z Unią Europejską. [w:] What of Europe? (Jaka Europa?), Materiały z konferencji naukowej, Wrocław 1998.
2 Wydanie polskie: Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Warszawa 1998.

Literatura:

1. Polityka oświatowa Unii Europejskiej. Przewodnik., ZNP, Warszawa.
2. e-Europa. Społeczeństwo informacyjne. Materiały analityczne 1993-2000 nr 35/2000, Wyd. Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2000.
3. Z. Wysocińska, J. Witkowska: Integracja Europejska. Rozwój rynków. PWN, Warszawa 2001.
4. J. Kaczmarek: Unia Europejska. Trudne dojrzewanie. Wyd. Atla 2, Wrocław 2003.
5. J. Łaptos, W. Prażuch, A. Pytlarz: Historia Unii Europejskiej. Wyd, Albatros, Kraków 2003.

---

Nota o autorze

Danuta Gaida - pedagog, absolwent Wydziału Pedagogicznego Wyższej Szkoły Pedagogicznej wCzęstochowie oraz Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego Uniwersytetu Śląskiego wKatowicach. Zatrudniona w Gminnym Przedszkolu w Tworogu.